Mu minsi mike, Abanyafurika yepfo barashobora guhura n’igihugu mugihe umubare w’ubwandu bwa coronavirus ukomeje kwiyongera.

Impungenge ni uko hashobora kubaho indwara nyinshi z’abaturage zitaragaragaye kubera uburyo kwipimisha virusi bikorwa. Afurika y'Epfo irashobora kwifatanya nk'Ubutaliyani n'Ubufaransa mu gihe ingamba zagaragajwe na Perezida Cyril Ramaphosa zitagabanya ubwiyongere bw'ubwandu. Ku wa gatanu, Minisitiri w’ubuzima Zweli Mkhize yatangaje ko Abanyafurika yepfo 202 banduye, gusimbuka 52 kuva ejobundi.

Porofeseri Alex van den Heever, umuyobozi w’ishami rishinzwe imiyoborere n’inyigisho z’ubuyobozi bw’ishuri ry’imiyoborere, yagize ati: “Ibi bikubye hafi kabiri umubare w’umunsi wabanjirije uwo kandi ibyo bikaba byerekana ko icyorezo cyiyongera. Ati: “Ikibazo cyabaye ukubogama mu gihe cyo kwipimisha, kubera ko bagiye bahindura abantu niba bidahuye n'ibipimo. Nizera ko iryo ari ikosa rikomeye ry'urubanza kandi ahanini duhanze amaso indwara zishobora guturuka ku baturage. ”

Van den Heever yavuze ko Ubushinwa bwatangiye gufunga igihe babonaga ubwiyongere bukabije bw’imanza nshya ziri hagati ya 400 na 500 ku munsi.

Van den Heever yagize ati: "Kandi dushobora kuba, bitewe n'imibare yacu, hasigaye iminsi ine ngo ibyo."

Ati: "Ariko iyaba twarimo tubona indwara zandurira mu baturage 100 kugeza 200 ku munsi, birashoboka ko twakagombye kongera ingamba zo gukumira."

Bruce Mellado, umwarimu w’ubugenge muri kaminuza ya Wits akaba n’umuhanga mu bumenyi muri iThemba LABS, hamwe n’itsinda rye bagiye basesengura amakuru manini kugira ngo basobanukirwe n’imiterere y’isi na SA mu ikwirakwizwa rya coronavirus.

Ati: “Icy'ingenzi ni uko ibintu bikomeye. Ikwirakwizwa rya virusi rizakomeza igihe cyose abantu batitaye ku byifuzo bya guverinoma. Ikibazo hano ni uko niba abaturage batubahirije ibyifuzo byatanzwe na guverinoma, virusi izakwirakwira kandi ibe myinshi ”, Mellado.

“Nta kibazo kirimo. Imibare irasobanutse neza. Ndetse no muri ibyo bihugu bifite ingamba zimwe na zimwe, ikwirakwizwa ryihuta cyane. ”

Ibi bibaye mu gihe abantu batanu bitabiriye itorero ryo muri Leta y'Ubuntu bipimishije virusi. Batanu bari ba mukerarugendo, ariko Ishami ry’Ubuzima ritegura gupima abantu bagera kuri 600. Kugeza ubu, Van den Heever yavuze ko ingamba zashyizweho ari nziza mu gukumira ikwirakwizwa rya virusi, harimo no gufunga amashuri na kaminuza. Abanyeshuri bo mumashuri bagaragaye kera nkumushoferi wanduye ibicurane.

Mu gihe Mkhize yavuze ko hari amahirwe ko hagati ya 60% kugeza 70% by'Abanyafurika y'Epfo bandura coronavirus, Van den Heever yagaragaje ko ibyo bishoboka gusa mu gihe nta ngamba zashyizweho zo kurwanya iki cyorezo.

Umuvugizi w’ishami ry’ubuzima Popo Maja yavuze ko haramutse hafunzwe igihugu, bizatangazwa na Mkhize cyangwa perezida.

Maja yagize ati: "Turayoborwa n'ibisobanuro by'imanza nk'uko bikubiye mu Mabwiriza mpuzamahanga y’ubuzima kuri buri gice cy’umuryango w’ubuzima ku isi".

Ariko niba umubare w’ubwandu bw’abaturage wiyongereye, bivuze ko ugomba kumenya virusi ya virusi. Van den Heever yavuze ko iyi ishobora kuba tagisi, kandi bivuze ko byashoboka ndetse no gufunga tagisi, ndetse no gushyiraho bariyeri kugira ngo iryo tegeko ryubahirizwe.

Mu gihe ubwoba bw’uko umuvuduko w’ubwandu uzakomeza kwiyongera, abahanga mu bukungu baraburira ko ubukungu buri mu nyundo, cyane cyane bukinze.

Dr Sean Muller, umwarimu mukuru mu ishuri ry’ubukungu rya kaminuza ya Johannesburg yagize ati: "Ingaruka z’ingamba zo gukemura ikibazo cya coronavirus rwose zizagira ingaruka zikomeye kuri SA."

Ati: “Guhagarika ingendo bizagira ingaruka mbi ku bukerarugendo no kwakira abashyitsi, mu gihe ingamba zo gutandukanya imibereho zizagira ingaruka mbi ku nganda za serivisi by'umwihariko.”

Ati: “Izi ngaruka mbi nazo zizagira ingaruka mbi ku bindi bice by'ubukungu (harimo n'urwego rudasanzwe) binyuze mu kugabanya umushahara no kwinjiza. Iterambere ry’isi rimaze kugira ingaruka mbi ku masosiyete yashyizwe ku rutonde kandi bishobora kugira izindi ngaruka ku rwego rw’imari.

Ati: "Icyakora, ibi ni ibintu bitigeze bibaho, ku buryo uburyo ibibujijwe mu karere ndetse no ku isi bizagira ingaruka ku bucuruzi n'abakozi bikomeje kutamenyekana." Ati: “Kubera ko tutaracyafite igitekerezo gisobanutse cy'ukuntu ubuzima bw'abaturage buzagenda bwiyongera, nta buryo bwo gutanga igereranyo cyizewe cyerekana ingaruka zabyo.”

Muller yavuze ko gufunga byerekana ibyago. “Gufunga byongera cyane ingaruka mbi. Niba byaragize ingaruka kumusaruro no gutanga ibicuruzwa byibanze bishobora guteza umutekano muke.

Ati: "Guverinoma igomba kwitonda cyane mu gushyira mu bikorwa ingamba zafashwe kugira ngo ikwirakwizwa ry'indwara hamwe n'ingaruka mbi z’ubukungu n'imibereho myiza y'izo ngamba." Dr Kenneth Creamer, impuguke mu by'ubukungu muri kaminuza ya Wits, yarabyemeye.

Ati: “Coronavirus ibangamiye cyane ubukungu bwa Afurika y'Epfo bumaze guhura n'ubwiyongere bukabije ndetse n'ubwiyongere bw'ubukene n'ubushomeri.”

Ati: "Tugomba gushyira mu gaciro ubuvuzi bugerageza kugabanya umuvuduko wa coronavirus, hamwe n’ubukungu mu kugerageza gukomeza ubucuruzi bwacu no gukomeza urwego ruhagije rw’ubucuruzi, ubucuruzi n’ubwishyu, inkomoko y’ibikorwa by’ubukungu."

Impuguke mu by'ubukungu Lumkile Mondi yizeraga ko ibihumbi by'Abanyafurika y'Epfo bashobora guhura n'akazi. Ati: “Ubukungu bwa SA burimo guhinduka mu miterere, gukwirakwiza imibare no guhuza abantu bizaba bike nyuma y’ihungabana. Ni amahirwe ku bacuruzi, harimo na sitasiyo ya lisansi gusimbukira muri serivisi zangiza imirimo ibihumbi n'ibihumbi muri iki gikorwa, ”ibi bikaba byavuzwe na Mondi, umwarimu mukuru mu ishuri ry'ubukungu n'ubumenyi mu bucuruzi muri Wits.

Ati: “Bizanatanga inzira y'uburyo bushya bwo kwidagadura kuri interineti cyangwa kuri televiziyo kuva ku buriri cyangwa ku buriri. SA ubushomeri buzaba muri 30 yambere nyuma yikibazo kandi ubukungu buzaba butandukanye. Gufunga hamwe nibihe byihutirwa birasabwa kugabanya ubuzima. Icyakora ingaruka zubukungu zizakomeza ubukungu kandi ubushomeri nubukene biziyongera.

Ati: "Guverinoma ikeneye kugira uruhare runini mu bukungu no kuguza Roosevelt mu gihe cy'ihungabana rikomeye nk'umukoresha wa nyuma wo gushyigikira amafaranga n'imirire."

Hagati aho, Dr Nic Spaull, umushakashatsi mukuru mu ishami ry’ubukungu muri kaminuza ya Stellenbosch, yavuze ko mu gihe kwitotomba kw’abanyeshuri n’abanyeshuri bagomba gusubiramo umwaka niba icyorezo gikwirakwira cyane muri SA cyari kure cyane, amashuri birashoboka ko atazakingurwa nyuma Pasika nkuko byari byitezwe.

Ati: “Ntabwo mbona ko bishoboka ko abana bose basubiramo umwaka. Ibyo ahanini byaba ari nko kuvuga ko abana bose bazaba bafite umwaka umwe kuri buri cyiciro kandi nta mwanya wabanyeshuri baza. Ati: “Ntekereza ko ikibazo gikomeye muri iki gihe ari igihe amashuri azafungwa. Minisitiri yavuze kugeza nyuma ya Pasika ariko sinshobora kubona amashuri yugurura mbere ya Mata cyangwa Gicurasi.

Ati: “Ibyo bivuze ko dukeneye kuzana gahunda z'uburyo abana bazabona amafunguro, dore ko miliyoni 9 z'abana batunzwe n'amafunguro y'ishuri ku buntu. Nigute dushobora gukoresha icyo gihe kugirango duhugure abarimu kure ndetse nuburyo twakwemeza ko abana bashobora kwiga nubwo baba bari murugo. ”

Amashuri yigenga n'amashuri yishyuza amafaranga birashoboka ko bitazagira ingaruka nkishuri ritishyurwa. Spaull yagize ati: "Ibi ni ukubera ko kuri iyo nzu y'abanyeshuri hari umurongo wa interineti mwiza kandi ayo mashuri ashobora no kuzana gahunda zihutirwa hamwe no kwigira kure binyuze kuri Zoom / Skype / Google Hangout n'ibindi."